C++: Bài 14. Vòng lặp for
Giải phóng thời gian, khai phóng năng lực
Giới thiệu
Các loại vòng lặp khác nhau được dùng để thực hiện lặp đi lặp lại một khối lệnh nào đó liên tục nhiều lần. Vòng lặp sẽ giúp giảm công sức và sự nhàm chán cho Lập trình viên khi phải thực hiện lặp đi lặp lại câu lệnh hay khối lệnh nào đó nhiều lần.
Giả sử bạn muốn ra 1000 chuỗi "Lap trinh vien" thì thông thường bạn sẽ phải viết 1000 câu lệnh printf("\nLap trinh vien"); hoặc phải viết printf("\nLap trinh vien\nLap trinh vien\n..."); . Nhưng vòng lặp sẽ giúp bạn chỉ phải viết một câu lệnh duy nhất là printf("\nLap trinh vien"); .
Vòng lặp for
Vòng lặp for được gọi là vòng lặp xác định, vì ta có thể biết trước được số lần lặp của vòng lặp.
Cú pháp:
, trong đó, phần khởi_tạo_biến_đếm thường dùng để khởi tạo giá trị cho biến đếm (hay còn gọi là biến chạy, biến điều khiển) của vòng lặp for; phần điều_kiện sẽ đưa ra điều kiện để thực hiện khối_lệnh; phần thay_đổi_giá_trị_biến_đếm dùng để thay đổi (tăng hoặc giảm) giá trị biến đếm của vòng lặp for.
Đoạn mã dưới đây in ra 100 chuỗi có nội dung: "Ngon ngu lap trinh C".
#include<iostream> using namespace std; main(){ int i; for(i=0; i<100; i++){ //i chạy từ 0 đến 99, tức là có 100 giá trị i thoả mãn phần điều kiện cout<<"Ngon ngu lap trinh C"<<endl; } return 0; }
Còn đoạn mã sau in ra 1000 chuỗi dạng "Lap trinh vien thu 1", "Lap trinh vien thu 2", ..., "Lap trinh vien thu 1000", mỗi chuỗi trên một dòng.
#include<iostream> using namespace std; main(){ int i; for(i=0; i<1000; i++){ cout<<"Lap trinh vien thu "<<i+1<<endl; } return 0; }
Bạn có thể bỏ đi tất cả các thành phần của vòng lặp for, có điều bạn phải giữ lại hai dấu ';' . Khi đó điều_kiện sẽ là luôn luôn đúng vòng lặp for sẽ lặp vô hạn lần, tức là khối_lệnh sẽ được thực hiện vô số lần.
Cú pháp của vòng lặp for trong tình huống này sẽ như sau:
Đoạn mã dưới đây yêu cầu nhập vào một số nguyên n nằm trong khoảng từ 0 đến 1000 (0 < n < 1000).
#include<iostream> using namespace std; main(){ int n; for(;;) { //vòng lặp không dừng cout<<"Nhap vao mot so nguyen n (0<n<1000): "; cin>>n; if(n>0 && n<1000){ //nếu giá trị nhập vào thoả mãn điều kiện break; //thì thoát khỏi vòng lặp } } cout<<"Sau khi nhap, n = "<<n; return 0; }
Vòng lặp for lồng
Nếu có hiện tượng vòng lặp nằm trong vòng lặp thì đây là loại vòng lặp lồng.
Vòng lặp for lồng có dạng:
Giả sử có hai vòng lặp for lồng nhau, vòng lặp for ngoài lặp N lần, vòng lặp for trong lặp M lần, thì mỗi lần lặp của vòng for ngoài thì vòng lặp for bên trong sẽ lặp M lần (khối_lệnh sẽ được thực hiện M lần), tức là tổng số lần thực hiện khối_lệnh nằm ở vòng lặp for lồng trong sẽ là N*M lần.
Ví dụ, hãy dùng vòng lặp để in ra màn hình tam giác có dạng như hình sau:
Phân tích:
- Tam giác được tạo bởi các ký tự '*' đặt trên các hàng, trong đó có 5 hàng, hàng 1 có 1 ký tự '*', hàng 2 có 2 ký tự '*', .... Như vậy ở hàng i có i ký tự '*'.
- Sau khi in xong các ngôi sao trên một hàng thì xuống dòng để in tiếp.
Vậy ta có đoạn mã giải quyết vấn đề trên như sau:
#include<iostream> using namespace std; main(){ int i, j; for(i=1; i<=5; i++) { //mỗi lần lặp vòng for này sẽ in ra 1 hàng (i đại diện cho số hàng từ 1 đến 5) for(j=0; j<i; j++) { //vòng lặp này sẽ in ra số lượng ký tự '*' trên mỗi hàng cout<<"*"; } cout<<endl; //in xong các ngôi sao trên một hàng thì xuống dòng để in tiếp } return 0; }
Đoạn code dưới đây được cải tiến từ đoạn code trên, trong đó cho phép người dùng chủ động đưa vào số hàng của tam giác từ bàn phím (từ 2 đến 24).
#include<iostream> using namespace std; main(){ int i, j, n; do { cout<<"Nhap vao so hang: "; //nhập số lượng hàng cin>>n; }while(n<2 || n>24); //từ 2 đến 24 hàng for(i=1; i<=n; i++) { //tam giác sẽ có tổng cộng n hàng for(j=0; j<i; j++){ cout<<"*"; } cout<<endl; } return 0; }
Xem thêm
Giải phóng thời gian, khai phóng năng lực